Historia
W dobie budowy społeczeństwa informacyjnego coraz większego znaczenia nabierają metody samokształcenia, kształcenia ustawicznego i kształcenia na odległość. Idea kształcenia zdalnego przyjęła formę oddzielnych zapisów w nowej ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, a także w opublikowanych standardach kształcenia dla dwustopniowych studiów na wielu kierunkach. W ostatnim z wymienionych dokumentów, w opisie profilu absolwenta znalazł się m.in. zapis, że „…absolwent powinien mieć wpojone nawyki ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego…”. Aby wyrobić te nawyki należy zapoznać absolwenta z metodami samokształcenia już podczas studiów, tak, aby dobrze je opanował i nabrał przekonania, co do ich użyteczności i skuteczności. Te zapisy w ustawie i w standardach kształcenia zostały wykorzystane przy budowie pierwszego działającego w Politechnice Rzeszowskiej portalu edukacyjnego www.e-chemia.pl.
W 2004 roku, w okresie, gdy Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej uzyskał status Centrum Doskonałości, na wydziale zaczęło działać Centrum Edukacji Niestacjonarnej (CEN). Powołanie CEN ściśle związane było z projektem COMODEC (V Program Ramowy Unii Europejskiej) i stało się jednym z zadań realizowanych przez pracowników Zakładu Informatyki Chemicznej w ramach WORK PACKAGE 3: „Computer-aided Information Retrieval from Chemical Databases”. Z funduszy przeznaczonych na realizację tego projektu zakupiono platformę edukacyjną IBM LOTUS LMS, na bazie której zbudowany został portal dydaktyczny, udostępniony następnie studentom poprzez stronę internetową www.e-chemia.pl. Z pieniędzy dostępnych w projekcie COMODEC udało się również zakupić sprzęt i zbudować laboratorium komputerowe przystosowane do nauki zdalnej. Na stronach portalu umieszczone zostały zdalnie dostępne materiały dydaktyczne, które przyjęły formę:
- konspektów z wykładów, z których mogą korzystać studenci wtedy, gdy tego potrzebują, a więc np. przygotowują się do ćwiczeń, kolokwium czy egzaminu,
- interaktywnych ćwiczeń rachunkowych zaprojektowanych w ten sposób, że student może zmienić dane, a komputer nadzoruje każdy krok w obliczeniach i objaśnia błędy popełniane przez studenta,
- instrukcji do laboratoriów zawierających opis ćwiczeń, symulację jego przebiegu, opis sposobu opracowania wyników i test sprawdzający przygotowanie się studenta do kolokwium, oraz
- lekcji poszerzających zakres wykładanego materiału o dodatkowe treści, co pozwala na zindywidualizowanie ścieżek kształcenia dla różnych grup studenckich.
Strona powitalna portalu www.e-chemia.pl przedstawiona jest na poniższym rysunku.
Poprzez strony portalu udostępniane są materiały dydaktyczne wspomagające kształcenie zarówno w dziedzinie chemii, jak i w informatyce chemicznej. Poniższy schemat pokazuje strukturę modułową portalu na którym umieszczone zostały pakiety lekcji multimedialnych przystosowane do samokształcenia metodą blended leaning.
Baza portalu była i jest cały czas rozbudowywana i to zarówno pod względem liczby kursów (bioinformatyka, metodologia pracy doświadczalnej), jak i ich zawartości. Opracowano m.in. aplikacje: modelujące pracę urządzeń pomiarowych (np. spektrometrów), symulujące przebieg ćwiczeń laboratoryjnych, śledzące i nadzorujące interaktywny sposób rozwiązywania przez studentów zadań obliczeniowych z dziedziny chemometria, objaśniające pracę złożonych narzędzi informatycznych (samouczek programu STATISTICA, czy samouczek programu CLC Sequence Viewer do analizy, porównywania i prezentacji sekwencji genetycznych), a także uczące studentów-chemików podstaw programowania w językach Pascal i C/C++ oraz wykorzystywania nabytych umiejętności do rozwiazywania, np. zadań z inżynierii chemicznej.
Zgodnie z opracowanym nowych projektem struktury portalu www.e-chemia.pl jego rozwój nastąpił nie tylko poprzez rozbudowę bazy materiałów dydaktycznych, ale również dzięki temu, że część zasobów materiałów dydaktycznych portalu utworzona została na innej platformie edukacyjnej, a mianowicie na platformie MOODLE. O ile IBM LOTUS LMS jest platformą komercyjną, o tyle MOODLE jest udostępniany na zasadzie licencji Open Source i oprócz tego, że może być wykorzystywany w procesie samokształcenia to jeszcze możliwe jest prowadzenie z jego pomocą badań nad procesem dydaktycznym realizowanym zdalnie. Wyniki prac zespołu zostały opublikowane, a wykaz dorobku znajduje się w sekcji publikacje.
W roku 2013 opracowana została strategia informatyzacji Politechniki Rzeszowskiej do roku 2020. Jednym z zadań zaplanowanych do realizacji było wdrożenie do dydaktyki uczelni, elementów e-nauczania, co będzie wymagało zbudowania Wirtualnego Kampusu Politechniki Rzeszowskiej. Uruchomienie platformy edukacyjnej PRz zaplanowane zostało na rok 2014.
Barbara Dębska